Regiun Surselva

La Regiun Surselva ei ina corporaziun dil dretg public cun atgna persunalitad giuridica. La Surselva cumpeglia il territori denter Laax e la tgina dil Rein al Péz Badus cun las valladas lateralas Lumnezia, Stussavgia e Medel. La Surselva dumbra 15 vischnauncas e dispona d'ina populaziun da 21'325 persunas (31-12-2019).

La Regiun Surselva ha per mira da migliurar a liunga vesta las cundiziuns economicas e socialas dalla regiun sco era da promover la collaboraziun regiunala. En quei connex s'occupescha ella denter auter cul svilup regiunal tenor la nova politica regiunala, denton era cun la planisaziun directiva regiunala e cul recicladi. Plinavon meina ella il center da formaziun Surselva (scola mercantila, scola professiunala, scola vinavon, scola da musica, survetsch logopedic). Plinavon fan part dalla Regiun Surselva la curatella, igl uffeci da stumarira e concuors sco era il stadi civil.

En general

El decuors dalla historia ha ei adina puspei dau iniziativas da sligiar communablamein ils problems dalla regiun, d'encurir la discussiun sur ils cunfins locals pli stretgs sco era da promover la collaboraziun regiunala. En quei grau dat ei pia ina liunga tradiziun che va anavos tochen el temps medieval tardiv. Ins pertratgi en quei connex per exempel all'allianza da Glion digl onn 1395 ni alla fundaziun dalla Ligia Grischa igl onn 1424 a Trun.

Exempel dil temps modern ein per exempel la fundaziun d'ina uniun da traffic dalla Surselva all'entschatta dil davos tschentaner ni alla fundaziun dall'uniun purila sursilvana igl on 1917. In punct culminont en quei liung svilup ei franc la fundaziun dall'organisaziun regiunala "Pro Surselva" stada ch'ei vegnida fundada igl onn 1967. Sigl 1. da schaner 1977 ei la Pro Surselva vegnida remplazzada dalla Corporaziun da vischnauncas Surselva da dretg public.

Il svilup en l'economia, societad e stadi han giu per consequenza che pli e pli problems ston vegnir sligiai sur ils cunfins communals ora. En quei connex rendin attent per exempel allas incumbensas sil sectur dalla planisaziun alla coordinaziun dil traffic individual ni al traffic public. Era sil sectur dalla promoziun dall'economia sa ei vegnir fatg diever da certas mesiras mo en in conntext regiunal. En quei connex eis ei da menziunar ils emprests d'agid d'investiziun dalla Confederaziun. 

Posiziun:

• La Regiun Surselva ei ina corporaziun da dretg public cun atgna persunalitad giuridica.
• Il territori dalla regiun surselva cumpeglia las vischnauncas Breil/Brigels, Disentis/Mustér, Falera, Ilanz/Glion, Laax, Lumnezia, Medel/Lucmagn, Obersaxen Mundaun, Sagogn, Schluein, Stussavgia, Sumvitg, Trun, Tujetsch, Val S. Pieder.

Organs:

• La totalitad dils habitonts dalla regiun cun dretg da votar
• La conferenza dils presidents
• La cumissiun regiunala
• La cummissiun da gestiun (consista da 3 persunas)

Ultra da quei sa la Regiun Surselva era nominar cumissiuns dil fatg transitorias.  

Per la direcziun politica e strategica dalla Regiun Surselva ei la conferenza dils presidents responsabla. La direcziun oberativa cumpeta al meinagestiun.

Incumbensas dalla Regiun Surselva

Sin fundament dil dretg cantunal sto la regiun ademplir las suandontas incumbensas:

• svilup dil territori (planisaziun directiva regiunala)
• curatella professiunala (dretg da protecziun d'affons e da carschi)
• fatgs dil stadi civil (uffeci da stadi civil)
• fatgs da scussiun e da concuors (uffeci da scussiun e da concuors)
• administraziun dils archivs circuitals tenor igl artechel 3 dalla lescha cantunala da divisiun
• ulteriuras incumbensas a norma dalla legislaziun speciala cantunala corrispundenta

Las vischnauncas dalla regiun san autorisar la regiun da vegnir activa tier las suandontas incumbensas communalas: 

• svilup regiunal/promoziun dall'economia
• promoziun dil turissem
• defender ils interess regiunals anenviars ed anoviars
• menar e confinanziar purschidas da formaziun e da terapias da tutta specia, da tuts scalems da vegliadetgna e da scola
• formaziun da carschi
• promoziun dalla cultura
• finanziaziun dils museums
• promoziun dil sport
• promoziun dalla giuventetgna
• economisaziun dil rumien
• traffic
• cussegliaziun da bulius
• administraziun da corporaziuns d'intent

Finanziaziun

• Prestaziuns dallas vischnauncas
• Contribuziuns dalla Confederaziun, dil Cantun e da tiarzas persunas
• Taxas e prestaziuns da preferenza

Las prestaziuns dallas vischnauncas vegnan definidas mintg'onn dalla conferenza dils presidents ed approbadas silsuenter dallas singulas vischnauncas en fuorma da cunvegnas da prestaziun.